وزوز گوش چیست
وزوز گوش چیست؟ وزوز گوش سبب چه مشکلاتی در فرد می‌شود؟
وزوز گوش به عنوان صدایی که در گوش(یک یا هر دو گوش) زمانی که در محیط هیچ منبع صوتی وجود ندارد شنیده می‌شود.
وزوز گوش می‌تواند در اثر عوامل زیادی نظیر کم شنوایی، ضربه فیزیکی و تصادف، ضربه صوتی شدید، ضربه روحی و فشار عصبی، استرس و کم خوابی، دارو‌های اتوتوکسیت، بیماری‌های گوش(جرم گوش، عفونت گوش، پارگی پرده گوش، اتواسکلروزیس، منییر، تومور‌های عصب شنوایی) یا حتی سکته گوش یا افت ناگهانی شنوایی ایجاد و تشدید شود.
توجه داشته باشید وزوز گوش بیماری نیست بلکه عارضه یکی از مواردی که بیان شد یا بیماری خاصی است. همچنین نگرانی بسیاری از افراد با وزوز گوش آسیب‌های مغزی و شنوایی ناشی از وزوز گوش است اما دقت داشته باشید وزوز گوش برای افراد هیچ خطر و عارضه‌ای ندارد(بروز کم شنوایی، افزایش کم شنوایی، آسیب به مغز و... ) و تنها از نظر سایکولوژی یا روانی سبب بروز مشکلاتی می‌شود.
از مشکلاتی که وزوز گوش می‌تواند برای فرد ایجاد کند می‌توان به کم خوابی، استرس‌های شدید، افزایش فشار‌های عصبی، کاهش آستانه تحمل و عصبانیت‌های شدید، مشکل در روابط خانوادگی و شغلی، بروز افسردگی و در موارد شدید فکر به خودکشی می‌تواند از آسیب‌های ناشی از وزوز گوش بیان شود.
در بعضی از موارد وزوز گوش با هایپراکیوسیس یا حساسیت بیش از حد به صدا‌ها همراه است. به زبان ساده‌تر بیمار علاوه بر شنیدن صدا در سر قادر به تحمل صدا‌های بلند و متوسط نمی‌باشد(توجه کنید این صدا‌ها برای افراد نرمال عادی است).
برای مثال طبق گفته بیماران با وزوز گوش و هایپراکیوسیس می‌توان به عدم تحمل صدای گریه کودک، عدم تحمل صدای بوق ماشین، عدم تحمل صدای افتادن ظرف‌ها روی هم، عدم تحمل زنگ در یا گوشی همراه و... اشاره کرد. در موارد شدید فرد حتی از بیرون رفتن از منزل نیز واهمه و ترس دارد و به ندرت یا به اجبار منزل را ترک می‌کند.
بهترین و جدیدترین راه درمان وزوز گوش چیست؟
تاکنون درمان‌های بسیار زیادی در مقالات و رفرنس‌های شنوایی به آن‌ها اشاره شده است و در مقالات کارامدی آن‌ها بر روی افراد با وزوز بررسی شده است.
بر طبق این موارد به روش‌هایی نظیر صدادرمانی با دستگاه و سمعک، تحریک الکتریکی با جریان مستقیم، تحریک الکتریکی عصب واگ با جریان متناوب، موسیقی درمانی و ناچ فیلتر، لیزر کم توان، روش TRT، روش شناختی رفتاری CBT، ویتامین درمانی، رژیم غذایی مناسب وزوز و... اشاره کرد.
حال سؤال مهمی در اینجا مطرح می‌شود که بهترین روش درمان وزوز گوش برای فرد با وزوز چیست؟
برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید در مورد علت‌های شروع وزوز گوش و مکانیسم‌های آن اطلاعات داشته باشیم. با دانستن این موارد بهتر می‌توان راه درمانی یا روش مناسب برای هر بیمار را انتخاب کرد و بیمار در سریع‌ترین زمان و با کمترین هزینه به نتیجه دلخواه خود برسد.
چرا وزوز گوش شروع می‌شود؟
علت اول: کاهش تحریک و فعالیت عصب شنوایی به واسطه کم شنوایی
از مهمترین علت‌های شروع وزوز گوش کم شنوایی می‌باشد. در واقع کم شنوایی سبب می‌شود شدت یا قدرت تمامی صدا‌های اطراف بیمار شامل صدای گفتار، نویز زمینه و صدای محیط به میزان کم شنوایی کاهش پیدا کند و در عصب تحریک کمتری اتفاق بیفتد.
به طور مثال ۴۰ تا ۵۰ درصد کم شنوایی سبب می‌شود صدا‌های زیر این محدوده شامل نویز زمینه، صدا‌های آرام، صدای پرنده، گفتار در فاصله دور، صدای یخچال، صدای کولر و... قابل شنیدن نباشد و تنها صدا‌های بالای این میزان قابل شنیدن است.
در نتیجه شانس تحریک عصب شنوایی در طول روز نسبت به یک فرد با شنوایی نرمال کاهش پیدا می‌کند. به مرور زمان و عدم جبران کم شنوایی مغز با افزایش فعالیت عصبی خود و ایجاد مسیر‌های عصبی جدی د(پلاستیسیتی عصبی) کاهش فعالیت عصب شنوایی را جبران می‌کند که به این عمل جبران مرکزی گفته می‌شود.
نورو پلاستیسیتی: تغییر عملکرد مغز با توجه به شرایط پلاستیسیتی گفته می‌شود به این معنا که اگر در مسیر حرکت چاله‌ای وجود داشته باشد فرد مسیر خود را تغییر می‌دهد و از مسیر دیگه‌ای حرکت می‌کند.
در واقع مغز با توجه به ورودی‌های محیط فعالیت خود یا عملکرد خود را تغییر می‌دهد و چون این پلاستیسیتی در مغز اتفاق می‌افتد به آن نورو پلاستیسیتی یا پلاستیسیتی عصبی گفته می‌شود.
بنابراین پدیده جبران مرکزی سبب ایجاد مسیر‌های عصبی جدید می‌شود که عارضه این تغییر عملکرد یا فعالیت عصبی شنیدن صدا در گوش یا وزوز می‌باشد. در واقع وزوز گوش ناشی از افزایش فعالیت عصبی در مغز می‌باشد.
علت دوم: کاهش مهار و افزایش تحریک به واسطه کم شنوایی
طبق رفرنس بیان شده است که فرکانس‌های بالا نقش مهار بیشتری در سیستم عصبی دارند و کم شنوایی در فرکانس بالا سبب کاهش مهار و درنتیجه افزایش فعالیت عصبی می‌شود. در ادامه افزایش فعالیت عصبی سبب بروز یا شروع وزوز گوش در گوش یا سر می‌شود.
علت سوم: تغییر در مسیر‌های عصبی در مغز
در این تیوری علت شروع وزوز گوش را تغییر در مسیر‌های عصبی یا شروع پلاستیسیتی می‌داند. همانطور که در بخش اول بیان کردیم وزوز گوش عارضه یک بیماری است و بیماری محسوب نمی‌شود.
بنابراین زمانی که بیماری یا عاملی نظیر کم شنوایی، ضربه صوتی، ضربه روحی سبب تغییر در مسیر‌های عصبی شود احتمال بروز وزوز گوش نیز افزایش می‌یابد.
علت چهارم: تغییر در مسیر‌های غیر شنوایی
در این تیوری تغییر در مسیر‌های غیر شنوایی نظیر درگیری‌های احساسی، استرس‌های شدید در شروع وزوز گوش نقش دارد و مسیر‌های شنوایی نظیر کم شنوایی نقشی در شروع وزوز گوش ندارد.
در واقع با درگیری‌های احساسی شدید سیستم لیمبیک(مرکز کنترل احساسات و هیجانات در مغز می‌باشد) همراه با سایر بخش‌ها در مغز نظیر آمیگدال، هیپوکامپوس و... دچار تغییر در فعالیت عصبی خود می‌شوند که به دنبال آن مسیر‌های عصبی جدیدی ایجاد می‌شود که عارضه آن شنیدن صدا یا وزوز گوش است.
به زبان ساده‌تر می‌توان اینگونه بیان کرد که برخلاف تیوری‌های دیگر که عامل کم شنوایی نقش اساسی در شروع وزوز گوش داشت در این تیوری عامل شروع وزوز گوش کم شنوایی نمی‌باشد و تنها عامل‌های احساسی و هیجانی سبب بروز وزوز گوش شده‌اند.
- نکته مهم: توجه کنید در این تیوری ممکن است فرد دارای کم شنوایی یا حتی شنوایی نرمال باشد اما عامل اصلی درگیری در مسیر‌های غیرشنوایی می‌باشد.
- نکته مهم: مراجعه به کلینیک‌های شنوایی سنجی و انجام ارزیابی شنوایی یا نوار گوش در شروع شنیدن صدا در سر ضروری است. زیرا طبق علت‌هایی که در مورد شروع وزوز گوش بیان کردیم مهمترین عامل یا تشدید‌کننده وزوز گوش کم شنوایی می‌باشد از این رو در همان ابتدا باید وضعیت شنوایی مشخص شود.
با توجه به تئوری‌هایی که در مورد شروع وزوز گوش گفته شد، دید بهتری در مورد علت‌های ایجاد وزوز گوش پیدا کرده‌ایم و بهتر می‌توان درمان مناسب برای وزوز گوش را انتخاب کرد.
بهترین و جدیدترین راه درمان وزوز گوش چیست؟
آیا روش درمان وزوز گوش برای هر فرد مختلف است؟ در این بخش در مورد مهمترین عامل‌های شروع وزوز گوش و روش‌هایی که طبق رفرنس و تجربه بهترین و مؤثرترین پاسخ را به درمان وزوز می‌دهند توضیح داده می‌شود.
بیماران عزیز به این نکته توجه داشته باشید هیچ روش درمانی به صورت ۱۰۰% و قطعی نمی‌باشد به این معنی که ممکن است استفاده از سمعک در بیمار با کم شنوایی و وزوز گوش هیچ تأثیری بر روی شدت وزوز نداشته باشد و در مقابل برای عده بسیار زیادی سبب کاهش قابل توجه در شدت وزوز گوش شود.
اولین عامل: کم شنوایی
همانطور که در مقالات گذشته بیان شد و طبق تیوری‌های اول، دوم و سوم که در بخش بالا بیان کردیم تنها راه حل برای درمان وزوز گوش در صورتی که کم شنوایی عامل شروع وزوز گوش باشد جبران کم شنوایی و بازگشت به مسیر‌های عصبی نرمال می‌باشد.
از این رو تنها راه جبران کم شنوایی استفاده از سمعک مناسب با نوع و میزان کم شنوایی فرد می‌باشد و هیچ راه دیگری درمانی دیگری برای کم شنوایی وجود ندارد. با استفاده از سمعک و جبران مناطق فرکانسی دچار آسیب شنوایی به مرور زمان و با افزایش تحریک عصبی و کاهش پدیده جبران مرکزی در مغز و بازگشت به مسیر عصبی اولیه وزوز گوش نیز کاهش و حذف می‌شود.
مدت زمان حذف کامل وزوز گوش چقدر است؟
مدت زمان درمان و حذف وزوز گوش برای هر فرد مختلف می‌باشد و توجه داشته باشید تنها استفاده از سمعک برای حذف وزوز گوش کافی نیست.
برای سرعت بخشیدن به پروسه درمان و افزایش کارامدی روش درمانی استفاده از ویتامین‌ها و رژیم غذایی مناسب برای وزوز و همچنین کنترل استرس، درگیری‌های ذهنی، فشار عصبی و داشتن خواب مناسب در کنار سمعک ضروری است.
آیا استفاده از سمعک در افراد با کم شنوایی و وزوز گوش دایمی و همیشگی است؟
همانطور که در تیوری‌های شروع وزوز گوش بیان شد به مرور زمان و با کاهش ورودی و فعالیت عصبی وزوز گوش شروع می‌شود. تصور کنید بعد از شش ماه استفاده از سمعک وزوز گوش تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند به طوری که فرد به حالت روحی و ذهنی نرمال دست می‌یابد و استفاده از سمعک را قطع می‌کند.
بعد از چندماه عدم استفاده از سمعک مجدداً شاهد کاهش ورودی به عصب و شروع جبران مرکزی در مغز و در نتیجه شروع وزوز گوش خواهیم بود و این پروسه تکرار می‌شود. حتی ممکن است وزوز با شدت بیشتری نسبت به حالت قبل بازگردد.
از این رو در این افراد پیشنهاد می‌شود که بعد از قطع وزوز گوش از عدم استفاده از سمعک خودداری کنند و در طول روز حداقل ۱ تا ۲ ساعت از سمعک استفاده کنند.
- توجه بسیار مهم: استفاده از سمعک بعد از قطع وزوز گوش بستگی به میزان شنوایی فرد دارد. به این صورت که اگر فرد در مکالمات روزانه دچار مشکل است باید از سمعک استفاده کند اما اگر افت شنوایی کمی تنها در یک گوش وجود دارد و فرد هیچ مشکلی در شنیدن صدا و مکالمات روزانه ندارد بهتر است در طول روز ۱ تا ۲ ساعت از سمعک استفاده کند.
آیا روش درمانی دیگری نظیر تحریک الکتریکی با جریان مستقیم(TDCS) یا تحریک الکتریکی عصب واگ برای درمان وزوز گوش ناشی از کم شنوایی وجود ندارد؟
بر طبق تجربه بیماران کم شنوا که برای درمان وزوز گوش از روش‌های دیگری نظیر تحریک الکتریکی (بیمار حاضر به استفاده از سمعک برای درمان وزوز گوش نشد) استفاده کرده‌اند مشاهده شد که در چند جلسه اول کاهش تیزی و شدت بعد از تحریک الکتریکی اتفاق افتاد اما بعد از چند جلسه وزوز به حالت اولیه خود باز می‌گردد و هیچ کاهشی دیده نمی‌شود.
در واقع می‌توان گفت شاید مغز به تحریک الکتریکی پاسخ مثبت نشان دهد اما چون عامل کم شنوایی همچنان باقی مانده است و مجدداً سبب افزایش فعالیت در سیستم عصبی مرکزی(مغز) می‌شود وزوز با شدت اولیه یا حتی شدت بالاتر بازمی گردد.
حتی در بعضی از بیماران مشاهده شد که بعد از چندین جلسه تحریک مغناطیسی، طب سوزنی، طب سنتی هیچ تغییری در شدت وزوز گوش ایجاد نشد و وزوز با همان شدت اولیه باقی مانده بود.
عامل دوم: ضربه روحی شدید
برطبق تیوری چهارم با اختلال در سیستم لیمبیک و تغییر در مسیر‌های غیرشنوایی وزوز گوش ایجاد می‌شود. بنابراین طبق جدیدترین مقالات بهتر است از روش صدادرمانی و تحریک الکتریکی به صورت همزمان استفاده شود.
به این صورت که مسیر شنوایی توسط روش صدادرمانی و مسیرغیرشنوایی توسط روش الکتریکی تحریک و فعال شوند. همچنین طبق تجربه نویسنده در ویزیت بیماران با استرس شدید یا خبر فوت اقوام در اثر کرونا روش صدادرمانی با دستگاه و سپس تجویز سمعک بسیار تأثیرگذار بود.
بنابراین به احتمال بسیار زیادی انجام روش صدادرمانی یا تحریک الکتریکی به تنهایی نیز در کاهش شدت وزوز گوش مؤثر است.
عامل سوم: ضربه صوتی شدید
در ضربه صوتی شدید نظیر صدای گلوله در بعضی موارد مشاهده شده است که وزوز گوش بعد از چندهفته از بین می‌رود اما در موارد شدیدتر وزوز باقی می‌ماند. همچنین ضربه صوتی شدید می‌تواند سبب بروز کم شنوایی در فرکانس ۴ کیلوهرتز و بروز کم شنوایی ناشی از نویز(NIHL) نیز شود.
بنابراین در صورت بروز افت شنوایی بیشتر از ملایم استفاده از روش صدادرمانی پیشنهاد می‌شود. در غیراین صورت روش صدادرمانی یا الکتریکی گزینه مناسبی در کاهش و حذف وزوز گوش می‌باشد.
عامل چهارم: بدترشدن وزوز گوش با روش صدادرمانی
برطبق تئوری دوم بیان کردیم که مهار کاهش پیدا می‌کند و فعالیت بخش تحریکی افزایش پیدا می‌کند. از این رو عامل شروع وزوز گوش کاهش فعالیت عصبی نظیر کم شنوایی نمی‌باشد و برعکس شاهد افزایش فعالیت در منطقه عصب شنوایی مرتبط با وزوز می‌باشیم.
از این رو در بعضی موارد مشاهده شده است که بیمار بدون کم شنوایی یا حتی افت شنوایی با مشکل وزوز گوش مراجعه می‌کند و بعد از ارزیابی وزوز گوش و یک دقیقه ارائه صدای نویز در فرکانس وزوز(روش صدادرمانی) انتظار کاهش شدت وزوز یا حتی حذف موقت وزوز را داریم اما شاهد افزایش شدت وزوز گوش به جای کاهش شدت هستیم.
در این حالت فعالیت یک منطقه فرکانسی در عصب(منطقه فرکانسی که وزوز گوش در آن شنیده می‌شود) دچار افزایش فعالیت نسبت به مناطق کناری خود می‌باشد. از این رو با ارائه صدا در فرکانس وزوز فعالیت عصبی آن منطقه بیشتر افزایش پیدا می‌کند(نسبت به قبل) که در نتیجه شاهد بدترشدن صدای وزوز گوش می‌باشیم.
در این حالت چه روش درمانی مناسب است؟
در این موارد انجام صدادرمانی با روش موسیقی درمانی با ناچ فیلتر یا سمعک‌های مخصوص وزوز گوش که دارای برنامه ناچ فیلتر می‌باشند، گزینه مناسبی است. همچنین تحریک الکتریکی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ زیرا تحریک الکتریکی سبب ریلکس شدن و بازگشت به فعالیت نرمال عصب می‌شود که می‌تواند در کاهش فعالیت عصبی آن منطقه فرکانسی مؤثر باشد.
روش ناچ فیلتر در واقع می‌تواند منطقه فرکانسی خاصی را فیلتر کند و هیچ صدایی به آن منطقه ارائه نشود و در مقابل تمام فرکانس‌های کناری تحریک شوند. با این کار تمامی مناطق عصب دچار فعالیت عصبی یکسان می‌شوند که به مرور سبب کاهش شدت وزوز گوش و عادت‌پذیری می‌شود.
عامل پنجم: مصرف دارو‌های اتوتوکسیت
دارو‌های اتوتوکسیت شایع نظیر جنتامایسین، ازیترومایسین، سیسپلاتین‌ها، دارو‌های سرطان و... سبب آسیب به سلول‌های مویی در حلزون و درنتیجه کاهش شنوایی می‌شوند. از این رو طبق تئوری‌های گفته شده در صورت عدم جبران کم شنوایی با سمعک، وزوز گوش شروع می‌شود.
بنابراین در این حالت نیز به دلیل بروز کم شنوایی استفاده از سمعک تنها راه حل موجود می‌باشد.
- نکته مهم: قرص آسپیرین به دلیل جلوگیری از غلظت خون و رقیق کردن خون توسط افراد زیادی مصرف می‌شود اما این نکته را به یاد داشته باشید که قرص آسپیرین می‌تواند سبب بروز کم شنوایی موقت در فرکانس بالا و حتی وزوز گوش شود اما خوشبختانه با قطع آسپیرین کم شنوایی و وزوز از بین می‌روند و فرد به حالت نرمال باز می‌گردد. توجه داشته باشید در صورت نیاز به قطع دارو حتماً با پزشک متخصص خود مشورت کنید و سپس قطع مصرف دارو را شروع کنید.
عامل ششم: مشکلات عروقی و وزوز‌های ضربانی
وزوز ضربانی یا شنیدن ضربان قلب در گوش در بیشتر موارد در اثر گرفتگی عروق، غلظت خون، مشکل در تغذیه(مصرف زیاد چربی و قند) یا در موارد شدید تومور گلوموس ژوگولار در گوش میانی می‌باشد.
برای درمان وزوز ضربانی انجام لیزر کم توان، روش صدادرمانی، رژیم غذایی مناسب، حجامت، طب سنتی گزینه‌های مناسبی می‌باشند.
عامل‌های دیگری نیز در شروع و ایجاد وزوز گوش نقش دارند که در اینجا تنها به چند مورد از مهمترین عامل‌های ایجاد وزوز گوش اشاره شده است. در صورت شروع وزوز گوش بهتر است در همان ابتدا به دنبال درمان وزوز گوش باشید؛ زیرا به مرور زمان و توجه مداوم بر روی وزوز گوش مشکلات روحی و روانی شدیدی برای فرد ایجاد می‌کند.
از طرف دیگر به دلیل مشکلات روحی و روانی شدید ناشی از وزوز احتمال پاسخ به درمان کاهش پیدا می‌کند.
کلینیک شنوایی و وزوز فراشنوا
یکی از خدمات ویژه کلینیک فراشنوا فعالیت بر روی درمان وزوز گوش با روش‌های جدید می‌باشد. در این کلینیک اکثر روش‌های درمانی که در درمان وزوز گوش کارامد و مؤثر می‌باشند تهیه و به کار گرفته می‌شود.
علاوه بر این جدیدترین سمعک‌های روزدنیا با کیفیت و امکانات مناسب برای بیماران عزیز با شرایط پرداخت اقساطی تجویز می‌شود. سمعک‌های ۱۰۰درصد نامریی، سمعک‌های ریک نامریی، سمعک‌های ماسکر دار، سمعک مخصوص کودکان، سمعک‌های سوپر و التراپاور و... در مرکز فراشنوا موجود می‌باشد. همچنین تعمیر و تنظیم انواع مدل‌های سمعک نیز در این مرکز انجام می‌شود.